Το σημερινό κυρίαρχο παγκοσμιοποιημένο σύστημα διατροφής μπορεί να εκπροσωπείται όπως χαρακτηρίζεται σε οποιαδήποτε κλίμακα από μια εκτεταμένη παραγωγιστική προσέγγιση, προσανατολισμένη στην αγορά, η οποία κυβερνάται από λίγους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες μεγάλης κλίμακας, συνήθως διεθνικές εταιρείες.

Αυτό το σύστημα χαρακτηρίζεται από μία αποτoπικοποίηση της τροφής, που βελτιστοποιεί την αποτελεσματικότητα της αλυσίδας τροφίμων και το κόστος παραγωγής, αλλά έχει πολλές αρνητικές εξωτερικές επιπτώσεις, όπως: καθοδική πίεση στα γεωργικά εισοδήματα και η επακόλουθη απώλεια θέσεων εργασίας, δεξιοτήτων, εμπειρογνωμοσύνης και γνώσεων στον γεωργικό τομέα · αύξηση της ρύπανσης του περιβάλλοντος, σε μορφή αποβλήτων, εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, κατανάλωση υδάτινων πόρων για παραγωγή, απώλεια της γεωργικής βιοποικιλότητας και μείωση της οργανοληπτικής ποιότητας και της ποικιλίας των προϊόντων · ο αυξημένος ανταγωνισμός για τη γη, την αρπαγή γης και τις νέες μορφές αποικιοκρατίας στον τομέα των τροφίμων · αύξηση των ασθενειών που σχετίζονται με την παχυσαρκία και τις λανθασμένες διατροφικές συνήθειες, ιδίως στις ομάδες πληθυσμού με τα χαμηλότερα εισοδήματα.

Στο πλαίσιο αυτό, υπήρξε έκρηξη δημόσιου, πολιτικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος για την ανάπτυξη «εναλλακτικών» αγρο-διατροφικών προτύπων, τα οποία θα μπορούσαν να παράσχουν λύσεις στα κοινωνικοοικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που συνδέονται με τη σύγχρονη παραγωγή και κατανάλωση τροφίμων. Πολύ συχνά, αυτές οι «εναλλακτικές λύσεις» παίρνουν τη μορφή επανασχεδιασμών, «επανενσωμάτωσης», «επανασυνδεδεμένων» ή «επανακατασκευασμένων» σχέσεων μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, όπως οι λαϊκές, η Κοινωνικά Υποστηριζόμενη ΓΕΩργία (CSA, ΚΥΓΕΩ) και πρωτοβουλίες δημόσιων προμηθειών. Επίσης υποστηρίζεται  ότι είναι απαραίτητος ένας επανακαθορισμός της λειτουργικής διοίκησης από το κράτος στην περιφέρεια και μετεπιβίβασης από κρατικές χρηματοδοτήσεις και προγράμματα σε τοπικοποιημένες οικονομίες.

Οι Εναλλακτικές Διατροφικές Αλυσίδες (Alternative Food Networks, AFNs) είναι ένα ευρύ φάσμα πρακτικών που σχετίζονται με την προμήθεια τροφίμων με τρόπο που να διαφέρει από το βασικό σύστημα γεωργικών τροφίμων. Tα AFNs συνήθως λαμβάνουν τη μορφή κινημάτων λαϊκής βάσης που αποσκοπούν στην αναδιοργάνωση του συστήματος τροφίμων σε ηθικές, πολιτικές και υγιεινιστικές κατευθύνσεις. Ένα από τα πρώτα κριτήρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ταξινομηθεί μια συγκεκριμένη τροφική αλυσίδα ως "εναλλακτική" είναι το μήκος της ή/ και ο αριθμός των μεσαζόντων μεταξύ των παραγωγών και των καταναλωτών.

Το μήκος μιας αλυσίδας μπορεί να εξεταστεί με οργανωτικούς όρους, δηλαδή στον αριθμό των κόμβων της αλυσίδας, και από αυτή την άποψη, οι μικρές αλυσίδες μπορούν να θεωρηθούν ως ένας τρόπος στήριξης των γεωργών ενάντια σε μεσάζοντες, οι οποίοι έχουν διαπραγματευτική ισχύ και αγοραστική ισχύ σε σχέση με τους γεωργούς και, ως εκ τούτου, τα οφέλη από τα ενοίκια εις βάρος των καταναλωτών και των παραγωγών. 

Μια δεύτερη ανησυχία είναι το περιβάλλον, που διαδίδεται από την έννοια των «τροφοχιλιομέτρων», ή «τροφομήλιων» όπου το μήκος της αλυσίδας καθορίζεται από την άποψη της φυσικής απόστασης. Ο αστικός σχεδιασμός και πολιτικές σπάνια έλαβαν υπόψη τους γεωργούς που εργάζονταν σε στενή απόσταση από την πόλη και παρέχουν φρέσκα προϊόντα με μειωμένα τροφοχιλιόμετρα. Οι μικρές αλυσίδες, οι πρωτοβουλίες «μηδέν μίλια» και παρόμοια εγχειρήματα θεωρούνται εργαλεία για τη μείωση περιττής σπατάλης πόρων και αποφυγής επιπτώσεων στο περιβάλλον, γνωρίζοντας ότι η συμβατική αλυσίδα συνεπάγεται διάφορους διαφορετικούς κόμβους και μεταφέρει τρόφιμα σε μεγάλες αποστάσεις. Επίσης, η επανασύνδεση της αστικής και της περιαστικής γεωργίας θα βοηθήσει τις μελλοντικές πόλεις να γίνουν πιο ανθεκτικές, πράγμα που αποτελεί προτεραιότητα.

Ενδεικτικά αναφέρονται τρεις κύριες μορφές των AFNs: η Πρόσωπο με πρόσωπο (άμεση διάθεση), η Χωρικής εγγύτητας (Λαϊκές αγορές) και η Χωρικής επέκτασης (Δίκαιο εμπόριο (Fair-Trade) και 4 κατηγορίες: Συνεργασίες Παραγωγών-Καταναλωτών, Πρωτοβουλίες άμεσης πώλησης, Εξειδικευμένα καταστήματα τροφίμων και Παραγωγοί ως καταναλωτές.

Στην ρητορική των AFNs, η παραγωγή και η κατανάλωση τροφίμων είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους χωρικά, οικονομικά και κοινωνικά.

H εναλλακτική λύση απορρέει από το γεγονός ότι η ανταλλαγή δεν είναι καθαρά μεταξύ ανώνυμου και ανταλλάξιμου εμπορεύματος και χρήματος, ότι το όφελος για τους καταναλωτές δεν απορρέει μόνο από την εγγενή (φυσική, χημική ή οργανοληπτική) ποιότητα των τροφίμων, αλλά από τις ίδιες τις λεπτομέρειες της ανταλλαγής και, ενδεχομένως, η χρησιμότητα για τους παραγωγούς προέρχεται όχι μόνο από τη νομισματική ανταμοιβή αλλά, και πάλι, από την ίδια την ανταλλαγή.

Ένα μελλοντικό σύστημα διατροφής θα πρέπει να είναι βιώσιμο (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά), ανθεκτικό (σε γενικές γραμμές κατανοητό ως ικανό να αντισταθεί και να ανακάμψει από τις δυσκολίες) και πιο δημοκρατικό από αυτό που είναι σήμερα, φαγητό για όλους. Στην τρέχουσα μεταβατική περίοδο, κατά την οποία τα τοπικά συστήματα διατροφής εδραιώνονται, οι αγροτικές αγορές και τα λαϊκά κινήματα αναζητούν τρόπους για να γίνουν δεκτοί στο εμπόριο.

 Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία (ΚΥΓΕΩ) / Community Supported Agriculture (CSA)

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ανταποκρινόμενοι σε μερικά από τα προβλήματα που προκύπτουν στη διεπαφή αγροτικών-αστικών περιοχών, πολλοί επαγγελματίες στον τομέα της γεωργίας υποδεικνύουν ότι υπάρχει ανάγκη βελτίωσης της επαφής μεταξύ των γεωργών και των μη γεωργών για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και κατανόησης, ώστε να μετριαστούν πιθανές συγκρούσεις. Ομοίως, υπάρχουν και άλλοι που υποστηρίζουν την επανασύνδεση των γεωργών και των μη γεωργών μιας κοινότητας μέσω της τοπικής παραγωγής τροφίμων, προκειμένου να βελτιωθεί η κατανόηση μεταξύ των ενδιαφερομένων των συστημάτων διατροφής.

Στην Ελλάδα, εν μέσω του σημερινού οικονομικού ρυθμού, η πρόσβαση στην τροφή και στις δίκαιες τιμές από την πλευρά των καταναλωτών αλλά και των μικρών καλλιεργητών βρίσκονται σε προτεραιότητα στις συζητήσεις για την πολιτική. Αποτέλεσμα είναι ένας αυξανόμενος αριθμός κινημάτων (κίνημα της πατάτας, κίνημα χωρίς μεσάζοντες , αντάρτες κηπουροί, δημοτικοί λαχανόκηποι) βασιζόμενα στις αρχές της επισιτιστικής ασφάλειας. Οι άνθρωποι στην πόλη αναζητούν τρόπους ώστε να επανασυνδεθούν με την τροφή τους είτε μέσω της καλλιέργεια αστικών λαχανόκηπων, είτε αναζητώντας αγορές γεωργών, είτε με επαφή με άλλα αλληλέγγυα και τοπικά δίκτυα όπως είναι τα καλάθια καταναλωτών και η ΚΥΓΕΩ.

Η Κοινωνικά, ή αλλιώς κοινοτικά, Υποστηριζόμενη Γεωργία (ΚΥΓΕΩ) είναι ένας τύπος γεωργικής επιχείρησης με γνώμονα την κοινότητα, η οποία αναπτύχθηκε ταχέως στις ΗΠΑ τα τελευταία 15 χρόνια. Το 1986, υπήρχαν δύο γνωστές ΚΥΓΕΩ της Βόρειας Αμερικής, ενώ μέχρι το 2000 υπήρχαν περισσότεροι από 1.000.

Υπάρχουν δύο παραλλαγές της CSA, αλλά όλες μοιράζονται μια σειρά θεμελιωδών αρχών. Μια ΚΥΓΕΩ απαιτεί έναν ή περισσότερους παραγωγούς και μια ομάδα καταναλωτών. Ένας (οι) παραγωγός (ες) της ΚΥΓΕΩ συμφωνεί να παρέχει τα προϊόντα (λαχανικά, φρούτα, κρέας, λουλούδια, ίνες κλπ.) στους καταναλωτές που έχουν αγοράσει ένα μερίδιο στην ΚΥΓΕΩ. Το κόστος μιας μετοχής είναι ένα μέρος του κόστους παραγωγής του γεωργού συν ένα ζωντανό μισθό. Εάν το κόστος παραγωγής εκτιμάται σε 12.000 ευρώ και ο μέσος μισθός εκτιμάται ότι είναι 18.000 ευρώ, τότε ένα μερίδιο σε μια ΚΥΓΕΩ με 100 μέλη θα είναι 300$. Σε αντάλλαγμα, κάθε μέλος της ΚΥΓΕΩ λαμβάνει 1/100 της παραγωγής του έτους.

Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό αυτής της οικονομικής ρύθμισης είναι η κατανομή του κινδύνου μεταξύ των γεωργών και των καταναλωτών. Σε χρονιές φτώχειας ή καταστροφής, οι καταναλωτές ενδέχεται να λαμβάνουν περιορισμένο προϊόν ενώ ο γεωργός εξακολουθεί να διαχειρίζεται τον μισθό και τα καλά χρόνια, οι καταναλωτές μοιράζονται τη γενναιοδωρία. Έτσι, παρέχει στους γεωργούς μία ασφάλεια η οποία δεν είναι συχνά επιτεύξιμη χωρίς μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις.

Εκτός από το χαρακτηριστικό μάρκετινγκ μιας ΚΥΓΕΩ, υπάρχει μια σημαντική διάσταση κοινοτικής οικοδόμησης αυτής της ρύθμισης. Συνυφασμένη με την άμεση οικονομική σχέση μεταξύ γεωργού και καταναλωτή είναι η αυξημένη εξοικείωση μεταξύ των δύο, οι οποίοι συχνά είναι άγνωστοι μεταξύ τους στο κυρίαρχο διατροφικό σύστημα.

Σε μια ΚΥΓΕΩ, οι καταναλωτές έχουν άμεση γνώση του ποιος παράγει την τροφή, που παράγεται, πώς καλλιεργείται και μπορεί να έχει την ευκαιρία να παράσχει πληροφορίες για τις αποφάσεις των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, όπως οι ποικιλίες και οι ποσότητες των παραγόμενων τροφίμων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι καταναλωτές μπορούν ακόμη και να βοηθήσουν τον παραγωγό στην εκμετάλλευση, ίσως μειώνοντας το κόστος παραγωγής και το κόστος συμμετοχής στην ΚΥΓΕΩ.

Στην ιδανική οργάνωση, οι καταναλωτές αναπτύσσουν μια σύνδεση με τον γεωργό, την οικογένειά του και την αγροτική γη μέσω άμεσης αλληλεπίδρασης, ενώ οι παραγωγοί αποκτούν μεγαλύτερη κοινωνική συνείδηση της τοπικής κοινότητας και των ανησυχιών της. Είναι το χτίσιμο κοινότητας και η αυξημένη κοινωνική ευαισθητοποίηση μεταξύ των συμμετεχόντων στην ΚΥΓΕΩ που σχετίζονται ιδιαίτερα με τις περιφέρειες της διεπαφής αγροτικών-αστικών περιοχών.

Καταλήγοντας, η ΚΥΓΕΩ οδηγεί σε μία οικονομική σχέση που που δεν περιλαμβάνει μόνο την φθηνή τροφή και την μεγιστοποίηση του κέρδους, αλλά και άλλες αξίες και φαίνεται να είναι πολλά υποσχόμενη ως εργαλείο ενάντια στις αρνητικές πλευρές του σύγχρονου διατροφικού συστήματος.

Στη Ελλάδα σήμερα, όπου ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός έχει αποσυναρμολογηθεί τόσο γρήγορα και επικίνδυνα, δεν παρατηρούνται μέθοδοι που παρατηρούνται σε άλλες χώρες. Τα στοιχεία που φαίνεται να είναι καθολικά στην Ελληνική ΚΥΓΕΩ είναι:

• • μια άμεση εταιρική σχέση μεταξύ ενός δικτύου καταναλωτών και ενός παραγωγού ή ενός δικτύου παραγωγών
• • μια άτυπη, όχι νομικά δεσμευτική συμφωνία μεταξύ των δύο μερών
• •παραγωγή ποιοτικών τροφίμων με βιώσιμους, αγρο-οικολογικούς τρόπους
• • η γη ανήκει στον γεωργό που είναι αυτός υπεύθυνος για τις γεωργικές αποφάσεις
• • πολύ χαμηλά επίπεδα συμμετοχής των καταναλωτών