Μόνιμη καλλιέργεια (ταυτόχρονα σημαίνει και μόνιμος πολιτισμός, αγγλ: permaculture) είναι ένα σχεδιαστικό σύστημα που στοχεύει στη δημιουργία βιώσιμωνανθρώπινων οικισμών συμβατών με τα σχέδια της φύσης.

Η αγγλική λέξη «Permaculture», που χρησιμοποιείται διεθνώς, πλάστηκε από τους Αυστραλούς Bill Mollison και David Holmgren τη δεκαετία το 70 ως σύντμηση των εννοιών «μόνιμη καλλιέργεια» (permanent agriculture)και «μόνιμος πολιτισμός» (permanent culture). Στα ελληνικά δεν μπορεί να αποδοθεί το ίδιο λογοπαίγνιο, οπότε χρησιμοποιούνται και οι δύο λέξεις: «μόνιμη καλλιέργεια και πολιτισμός», αλλά συνήθως για απλότητα το «και πολιτισμός» παραλείπεται. Παρ'όλα αυτά, η λέξη καλλιέργεια στα ελληνικά σημαίνει επίσης την ενασχόληση με μια επιστήμης ή μια τέχνη. Επομένως η ονομασία "μόνιμη καλλιέργεια" μπορεί να έχει την διττή σημασία που αποδίδει και ο αγγλικός όρος permaculture.

Οι υποστηρικτές της μόνιμης καλλιέργειας πιστεύουν ότι πειραματίζονται με κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το μέλλον του πλανήτη. Η permaculture είναι ένα σύστημα για παραγωγή τροφής και χρήση της γης, καθώς και για σχεδιασμό κοινοτήτων. Έχει ολιστικο τρόπο σκέψης. Έτσι, σύμφωνα με αυτήν, μια κοινότητα ανθρώπων που επιθυμεί να γίνει βιώσιμη πρέπει να συνδυάσει πολλά στοιχεία. Μερικά από αυτά είναι: οικολογία, τοπογραφία, βιολογική καλλιέργεια, αρχιτεκτονική, δασολογία, πράσινη οικονομία και κοινωνικά συστήματα.Η εστίασή της είναι περισσότερο στις σχέσεις μεταξύ αυτών, παρά στο κάθε στοιχείο ξεχωριστά. Μια κεντρική πρακτική της μόνιμης καλλιέργειας είναι η παρατήρηση. Παρατηρώντας ένα μέρος, λένε οι υποστηρικτές της, μπορείς να μάθεις πολλά όχι μονάχα για τον κύκλο της φύσης και του συγκεκριμένου φυσικού συστήματος, αλλά και γενικές πληροφορίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε άλλα μέρη του πλανήτη.

Η κεντρική ιδέα της μόνιμης καλλιέργειας είναι ότι δεν υπάρχει αυτόνομη διαδικασία στη φύση, ούτε καν μεταξύ ολόκληρων οικοσυστημάτων. Ξεκινώντας από τον ήλιο και τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης στα φυτά μέχρι τη μέλισσα και το μανιτάρι, υπάρχει ένας δίκτυο αλληλεπίδρασης της ζωής στη φύση. Το στοίχημα της μόνιμης καλλιέργειας είναι η δημιουργία οικισμών όπου αυτός ο κύκλος θα συνεχίζεται, χωρίς την παρέμβαση του ανθρώπου, αλλά παράλληλα θα μπορεί να προσφέρει φαγητό και στέγη στον ανθρωπο.

Για παράδειγμα, μπορούμε σε ένα θερμοκήπιο να βάλουμε κότες και φυτά. Οι κότες παράγουν θερμότητα και διατηρούν το θερμοκήπιο ζεστό, χωρίς μηχανήματα. Κάποια φυτά προσφέρουν στις κότες τροφή. Το μόνο που χρειάζεται για να πετύχει αυτό είναι να μπουν, απλά, τα φυτά σε κάποιο ύψος.

Η ιδέα των ζωνών είναι από τις πιο σημαντικές της μόνιμης καλλιέργειας. Οι ζώνες είναι «τρισδιάστατες περιοχές» οι οποίες διακρίνονται σε συνάρτηση με την ανθρώπινη προσοχή και φροντίδα που χρειάζονται για να είναι βιώσιμες.

• Ζώνη 0 – Το σπίτι. Για την κατοικία ο στόχος της μόνιμης καλλιέργειας είναι η μείωση των αναγκών για ενέργεια και νερό, η εκμετάλλευση φυσικών πηγών σαν το φως του ήλιου και γενικά η δημιουργία ενός αρμονικού και βιώσιμου περιβάλλοντος στο οποίο να μπορείς να ζεις, να δουλεύεις και να χαλαρώνεις.

• Ζώνη 1 – Είναι η ζώνη που βρίσκεται πιο κοντά στο σπίτι. Εδώ υπάρχουν αυτά τα στοιχεία που απαιτούν συχνή φροντίδα ή πρέπει να τα επισκεπτόμαστε συχνά.

• Ζώνη 2 – Ο μικρός κήπος με τα λαχανικά (μπαξές), μεγάλης κλίμακας κάδοι οργανικού λιπάσματος (compost) και ίσως κάποια μελίσσια.

• Ζώνη 3 – Η μεγαλύτερη γεωργική έκταση. Σοδειές για εσωτερική κατανάλωση αλλά και για εξωτερικό εμπόριο.

• Ζώνη 4 – Είναι ημιάγρια. Χρησιμοποιείται για παραγωγή ξυλείας μέσα από την κατασκευή μικρών λιμνών.

• Ζώνη 5 – Η φύση. Δεν υπάρχει ανθρώπινη επέμβαση σε αυτή τη ζώνη, εκτός από την παρατήρηση του φυσικού κύκλου του οικοσυστήματος. Εδώ είναι που μαθαίνεται στην πράξη η πιο σημαντική αρχή της μόνιμης καλλιέργειας, δηλαδή να δουλεύεις μαζί με τη φύση και όχι ενάντιά της.

Οι τεχνικές με τις οποίες σχεδιάζεις και εφαρμόζεις, λοιπόν, την περμακουλτούρα και συνδυάζοντας παραδοσιακές και σύγχρονες τεχνογνωσίες, μόνο η φαντασία σου μπορεί να σε σταματήσει να δημιουργήσεις αειφόρα οικοσυστήματα.